WOJTAROWICZ Józef Grzegorz (1791-1875)

bpwojtarowiczSyn Wawrzyńca i Salomei z d. Kabaj. Urodził się w 10 III 1791 w rodzinie włościańskiej w Szynwałdzie k. Tarnowa. Szkołę podstawową i gimnazjum ukończył w Tarnowie. Katechetą w gimnazjum był ks. J. Janikowski, jego późniejszy współkonsekrator. Po ukończeniu gimnazjum w Tarnowie, który po zniesieniu diecezji tarnowskiej – w latach od 1807 r. do 1822 r. – należał administracyjnie do diecezji przemyskiej, studia teologiczne odbył we Lwowie i Wiedniu. Święcenia kapłańskie otrzymał w Wiedniu 27 VIII 1817 r. z rąk bpa M. Steidla.

Po święceniach pracował jako wikary w Jarosławiu. W 1819 r. został profesorem teologii moralnej w nowo erygowanym seminarium w Przemyślu. Równocześnie przez pewien czas pełnił funkcję kanclerza kurii diecezjalnej przemyskiej. W 1830 r. został honorowym kanonikiem tamtejszej kapituły katedralnej, w 1835 r. prałatem scholastykiem tej kapituły, w 1836 r. jej prepozytem. W latach 1836-1839 był oficjałem sądu i wikariuszem generalnym bpa M. Korczyńskiego, a po jego śmierci wikariuszem kapitulnym. Po przeniesieniu bpa F. Zachariasiewicza z Tarnowa na biskupstwo przemyskie ks. J. Wojtarowicz otrzymał nominację na biskupstwo tarnowskie. 22 XI 1840 r. konsekrował go w katedrze przemyskiej bp F. Zachariasiewicz. Współkonsekratorami byli ks. Śnigórski, biskup greckokatolicki i za dyspensą papieską ks. J. Janikowski, dziekan kapituły tarnowskiej. 29 XI 1840 r. odbył ingres do katedry tarnowskiej.

Ks. P. Stach 10-letnie rządy bpa J. Wojtarowicza dzieli na dwa okresy. „Pierwszy, pracowity, ale spokojny trwał do wybuchu powstania lutowego z 1846 r.; drugi natomiast burzliwy, pełen niezliczonych trosk i niepokojów trwał do r. 1850, tj. do czasu jego ustąpienia ze stolicy biskupiej na żądanie rządu austriackiego”.

Rządy jego przypadły na dziesięciolecie największego nasilenia klęsk elementarnych, jakie nawiedziły Galicję, a diecezję tarnowską w szczególności. Były to epidemie, powodzie, nieurodzaj, głód, pożary. Rzeź galicyjska, której główną sceną była diecezja tarnowska i niespokojny rok 1848 Wiosny Ludów stwarzały tło, na którym przyszło działać nowemu biskupowi.

Kościół w Austrii, a więc i w Galicji także, od dziesiątków lat nękany był „reformą józefińską”, która zależnie od okresu bardziej lub mniej dawała się we znaki, w efekcie doprowadziła do jego etatyzacji.

20 II 1846 r. wydał odezwę do ludu wiejskiego, w której zachęcał do opamiętania się i spokojnej pracy. Po otrzymaniu breve Grzegorza XVI z 27 II 1846 r. ogłosił 14 III odezwę do duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego, w której ustosunkował się do wydarzeń tego roku. Przygotował program naprawy szkód spowodowanych przez rabację. Program ujęty w kilku punktach obejmował m.in. przeprowadzenie w parafiach misji, rekolekcji, wizytacji, ożywienie działalności towarzystwa wstrzemięźliwości i bractw religijnych.

Szczególną uwagę zwrócił na postawę duchowieństwa. Fiasko powstania chochołowskiego i rabacja chłopska przyniosły rozczarowanie i odwróciły wielu duchownych od spraw politycznych. W liście skierowanym do kapłanów zachęcał do szczerej pobożności, do przestrzegania obowiązków stanu, prowadzenia nienagannego życia i właściwego stosunku do parafian.

Bp Wojtarowicz także podejmował starania na rzecz uzyskania większych swobód politycznych w Galicji. Ogłoszenie konstytucji w monarchii austriackiej przyjął z nadzieją i ulgą. Z tej okazji 1 IV 1848 r. wydał okólnik do duchowieństwa oraz odezwę na temat uzyskanych wolności. Miesiąc później przystąpił do Rady Narodowej we Lwowie i na bieżąco informował diecezjan o wydarzeniach politycznych.

Był gorliwym duszpasterzem. Wizytacje kanoniczne uważał za ważny środek w podnoszeniu poziomu życia religijnego w diecezji, dlatego wydał odpowiednią instrukcję dotyczącą tej formy posługi.

Dokonał ważnych zmian administracyjnych w diecezji. Utworzył 7 nowych dekanatów: tarnowski, bialski, czchowski, dobczycki, makowski, dąbrowski i wielopolski. Podkreślił rolę dziekanów i przy ich pomocy pragnął dźwigać diecezję z religijnego zaniedbania. Opieszałych i nieudolnych dziekanów usuwał, gorliwych wspierał i pouczał. Żądał dokładnych sprawozdań o stanie duchowieństwa poszczególnych parafii, dekanatów, a także na temat życia parafian. Widząc źródło zła w pijaństwie założył w 1844 r. w diecezji Towarzystwo Wstrzemięźliwości, którego działalność wydała błogosławione owoce. Ponieważ diecezja była dotąd niestabilnym organizmem, utrzymującym z jednej strony tradycje dawnej diecezji krakowskiej, z drugiej wpływy diecezji przemyskiej, do której przez kilkanaście lat administracyjnie należała jej część wschodnia, a okres rządów dwóch pierwszych biskupów tarnowskich byłych benedyktynów (Janowskiego i Zieglera) wprowadził zakonne elementy w obrzędowości, dlatego biskup Wojtarowicz uznał za konieczne ujednolicenie nabożeństw kościelnych. W związku z tym 17 XII 1845 r. wydał osobną instrukcję, agendę. Zarządził wprowadzenie katechizacji dzieci w kościele. Do odleglejszych wiosek nakazał księżom w tym celu dojeżdżać. Dbał także o rozwój oświaty szkolnej.

Baczną uwagę zwrócił na seminarium duchowne. Zamianował przełożonymi i profesorami ludzi godnych. Polecił opracować statut seminarium duchownego i regulamin dla uporządkowania życia w zakładzie. Porządek ten poprzedziły wydarzenie z 1846 r.

Duchowieństwo w dużej liczbie było zaangażowane w przygotowania do powstania. Dlatego po jego upadku spadły na księży represje: wielu z nich aresztowano, przetrzymywano w więzieniach we Lwowie, Nowym Sączu, Przeworsku, Spibergu i innych. Na szczęście już w następnym roku ogłoszono amnestię i zwolniono skazańców. Bp Wojtarowicz przyjął wówczas powtórnie do seminarium kleryków usuniętych wcześniej za udział w spisku, a księżom zwolnionym z więzienia zapewnił pracę.

Bp Wojtarowicz wiele razy naraził się władzom austriackim. Pamiętano mu: 1) potępienie rzezi galicyjskiej a uchylenie się od potępienia powstania przeciw Austrii, 2) przeciwstawianie się zarządzeniom władz np. w odniesieniu do osoby ks. A. Heera, 3) zbyt łagodne postępowanie ze „skompromitowanymi” księżmi w roku 1846, 4) przyjmowanie na powrót kleryków zaangażowanych w spisku przeciw Austrii, 5) surowe traktowanie – zdaniem władz państwowych – uczestników rabacji chłopskiej. Te i inne zarzuty sprawiły, że „prześladowano go i dręczono... W pierwszej połowie 1850 r. wezwało go ministerium do Wiednia, nakazując, aby dobrowolnie złożył swą godność”. Biskup oświadczył, że ustąpi z biskupstwa, jeżeli tego zażąda Stolica Apostolska. Ta wyraziła takie życzenie i bp J. Wojtarowicz w sierpniu 1850 r. zrezygnował z biskupstwa tarnowskiego.

Po rezygnacji początkowo rezydował w opactwie cystersów w Mogile, gdzie w 1851 r. święcił księży diecezji tarnowskiej – vacante sede. Następnie przebywał na plebanii w parafii św. Mikołaja (od 1857 r.), św. Floriana (od 1867 r.) w Krakowie, gdzie proboszczem był ks. J. Wilczek, wcześniej profesor seminarium duchownego w Tarnowie. Losy biskupa wygnańca dzielił do śmierci jego kapelan z Tarnowa, ks. J. Tryba (krewny biskupa). Usunięty biskup za swoją patriotyczną postawę cieszył się wielkim szacunkiem w społeczeństwie polskim, zwłaszcza w Krakowie. Pobożnością i pokorą budował wszystkich.

Zmarł na astmę 31 V 1875 r. Kraków zgotował mu manifestacyjny pogrzeb, w którym wzięło udział trzech biskupów, a wśród nich bp J. Pukalski, jego następca na stolicy biskupiej w Tarnowie. Ten ostatni nakazał w diecezji tarnowskiej w sierpniu i wrześniu żałobne modły w kościołach wszystkich parafii za spokój duszy biskupa J. Wojtarowicza. Spoczął na Cmentarzu Rakowickim. Z okazji stuletniej rocznicy śmierci, bp Jerzy Ablewicz, ordynariusz tarnowski, zadecydował przeniesienie doczesnych szczątków bpa J. Wojtarowicza do podziemi katedry tarnowskiej. Sprawę ekshumacji zwłok i przeniesienia ich do Tarnowa zlecił tarnowskiej kapitule katedralnej. Ekshumacja zwłok nastąpiła 12 XII 1975 r. Złożono je w Kościele Św. Floriana. Wieczorem odbyła się Msza św. koncelebrowana, której przewodniczył ks. bp S. Smoleński. Wieczorem przybył pożegnać wielkiego biskupa kard. Karol Wojtyła. Następnego dnia przewieziono szczątki do katedry tarnowskiej.

 

Źródło: Ks. A.Nowak, SŁOWNIK BIOGRAFICZNY KAPŁANÓW DIECEZJI TARNOWSKIEJ 1786-1985, Tom I. Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999.

logo DT 300

ADRES: KURIA DIECEZJALNA

33-100 Tarnów, ul. Piłsudskiego 6
tel. centrala 14-63-17-300, fax 14-63-17-309
e-mail:kuria(at)diecezja.tarnow.pl

Administrator danych osobowych informuje, że wszystkie dane osobowe na stronie internetowej diecezji tarnowskiej umieszczone zostały za zgodą osób, których dane dotyczą lub umieszczone są na podstawie prawa.

Polityka prywatności serwisu Diecezji Tarnowskiej

 

Please publish modules in offcanvas position.

INFORMACJA DOTYCZĄCA PLIKÓW COOKIES
Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych w naszym serwisie, dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies użytkownik może kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Czytaj więcej Polityka prywatności Informację cookies strony internetowej zapewnia diecezja.tarnow.pl